Trong bối cảnh cơ quan thuế tăng cường giám sát dòng tiền cá nhân, nhiều người dân lo ngại rằng mọi khoản tiền chuyển vào tài khoản ngân hàng đều có thể bị xem là thu nhập và bị đánh thuế. Tuy nhiên, theo quy định pháp luật hiện hành, không phải khoản tiền nào cũng là thu nhập chịu thuế. Dưới đây là 09 trường hợp phổ biến được miễn thuế thu nhập cá nhân (TNCN) nếu giao dịch minh bạch và có căn cứ rõ ràng.

1. Vay mượn giữa cá nhân – Quan hệ dân sự, không chịu thuế

Theo Điều 463 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng vay tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, không phát sinh thu nhập nên không thuộc diện chịu thuế TNCN. Người chuyển tiền nên ghi rõ nội dung như “vay tiền”, “chuyển khoản mượn tiền” để tránh hiểu nhầm.

2. Nhận tiền đáo hạn khoản vay ngân hàng

Khoản tiền chuyển vào tài khoản để tất toán khoản vay ngân hàng không tạo ra thu nhập thực tế. Đây là giao dịch kỹ thuật, không thuộc diện chịu thuế theo Luật Thuế TNCN 2007.

3. Kiều hối – Được miễn thuế để khuyến khích ngoại tệ

Theo khoản 3 Điều 3 Luật Thuế TNCN 2007, tiền kiều hối từ người thân ở nước ngoài gửi về không phải là thu nhập chịu thuế. Điều này nhằm khuyến khích nguồn ngoại tệ chuyển về Việt Nam.

4. Thu hộ, chi hộ – Không phát sinh thu nhập

Các khoản tiền thu hộ, chi hộ như COD, thu tiền hộ công ty… không mang tính thu nhập cá nhân. Theo Thông tư 111/2013/TT-BTC, đây là khoản thu – chi trung gian, không phải kê khai thuế.

5. Chuyển tiền hộ không thu phí – Không bị đánh thuế

Nếu không thu phí dịch vụ, khoản tiền chuyển hộ không bị xem là thu nhập. Tuy nhiên, nếu có thu phí, phần phí có thể bị đánh thuế theo tỷ lệ 5%–7% theo hướng dẫn tại Thông tư 40/2021/TT-BTC.

6. Nhận tiền bán nhà, đất – Đã hoàn thành nghĩa vụ thuế

Theo Điều 17 Thông tư 92/2015/TT-BTC, nếu người bán đã nộp thuế TNCN và lệ phí trước bạ, khoản tiền thanh toán sau đó không bị đánh thuế lại. Tuy nhiên, nếu khai giá thấp để trốn thuế, cơ quan thuế có quyền truy thu phần chênh lệch.

7. Tiền lương đã khấu trừ thuế – Chuyển cho người thân

Tiền lương sau thuế không được xem là thu nhập mới. Người nhận không phải nộp thuế lại nếu chứng minh được nguồn tiền đã qua khấu trừ theo quy định tại Điều 7 Luật Thuế TNCN 2007.

8. Lương từ nước ngoài – Đã nộp thuế sở tại

Theo Điều 4 Thông tư 111/2013/TT-BTC, người lao động Việt Nam làm việc ở nước ngoài nếu đã nộp thuế tại quốc gia sở tại và có chứng từ hợp lệ thì được miễn thuế khi chuyển tiền về nước.

9. Lãi cho vay nhỏ lẻ – Không bị coi là kinh doanh

Nếu cho vay dân sự không thường xuyên, không có lãi hoặc lãi nhỏ, không bị coi là hoạt động kinh doanh nên không phải nộp thuế. Tuy nhiên, nếu cho doanh nghiệp vay và nhận lãi định kỳ, người cho vay có thể phải nộp thuế 5% trên phần lãi theo Thông tư 92/2015/TT-BTC.

Lưu ý quan trọng:

Việc nhận tiền chuyển khoản không còn là hoạt động riêng tư tuyệt đối. Cơ quan thuế có thể rà soát dòng tiền để xác định nghĩa vụ tài chính. Do đó, người dân cần:

• Ghi rõ nội dung chuyển khoản.
• Lưu giữ chứng từ, hợp đồng, giấy tờ liên quan.
• Tham khảo ý kiến kế toán hoặc luật sư khi giao dịch lớn hoặc lặp lại.

Hiểu đúng để tránh bị “truy thu oan” là cách bảo vệ tài chính cá nhân trong thời đại số hóa và minh bạch thuế vụ.