🧾 Thông tư 99/2025/TT-BTC: Bước chuyển mình toàn diện trong chế độ kế toán doanh nghiệp từ năm 2026

I. Hiệu lực thi hành và phạm vi áp dụng

Ngày 15/10/2025, Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 99/2025/TT-BTC, quy định chế độ kế toán doanh nghiệp mới, thay thế cho Thông tư 200/2014/TT-BTC – văn bản từng giữ vai trò nền tảng trong hệ thống kế toán Việt Nam suốt hơn một thập kỷ.

Theo Điều 1 của Thông tư 99, văn bản này có hiệu lực từ ngày 01/01/2026 và áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ ngày 01/01/2026 trở đi. Các văn bản bị thay thế gồm:

• Thông tư 200/2014/TT-BTC
• Thông tư 53/2016/TT-BTC
• Thông tư 75/2015/TT-BTC

II. Mục tiêu và định hướng

Thông tư 99 được ban hành nhằm cập nhật chế độ kế toán phù hợp hơn với:

• Các chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) đã sửa đổi
• Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS)
• Thực tiễn hoạt động của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập

III. Những điểm mới nổi bật

►1. Hệ thống tài khoản kế toán: cập nhật và linh hoạt hơn

• Bỏ các tài khoản không còn phù hợp: Ví dụ, tài khoản (TK) 414 – Quỹ đầu tư phát triển và TK 418 – Các quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu bị loại bỏ do không còn bắt buộc theo Luật Doanh nghiệp.
• Chuyển đổi tài khoản: Có hướng dẫn cụ thể về việc kết chuyển số dư từ TK 441 (Nguồn vốn đầu tư XDCB) và TK 466 (Nguồn kinh phí đã hình thành tài sản cố định) sang TK 4118 (Vốn khác).
• Gộp/tách tài khoản: Một số tài khoản được điều chỉnh để phản ánh đúng bản chất kinh tế, tăng tính minh bạch và linh hoạt.

►2. Báo cáo tài chính: linh hoạt và chuẩn hóa

• Miễn trình bày chỉ tiêu không có số liệu: Doanh nghiệp được phép bỏ qua các chỉ tiêu không phát sinh số liệu trên báo cáo tài chính, nhưng phải giữ nguyên mã số (code) của chỉ tiêu.
• Đổi tên báo cáo: “Bảng cân đối kế toán” được đổi thành “Báo cáo tình hình tài chính”.
• Nguyên tắc hồi tố: Chỉ yêu cầu điều chỉnh hồi tố đối với sai sót trọng yếu, giúp giảm khối lượng công việc kế toán.

►3. Đơn vị tiền tệ và tỷ giá: linh hoạt hơn

• Đơn vị tiền tệ: Vẫn sử dụng VND làm đơn vị chính, nhưng cho phép doanh nghiệp lựa chọn ngoại tệ nếu phần lớn giao dịch bằng ngoại tệ.
• Tỷ giá chuyển đổi: Phải sử dụng tỷ giá mua bán chuyển khoản trung bình của ngân hàng thương mại thường xuyên giao dịch.
• Tỷ giá thực tế: Có thể sử dụng tỷ giá xấp xỉ với biên độ ±1% so với tỷ giá trung bình, giúp phản ánh thực tế và giảm sai lệch giữa các kỳ.

►4. Hạch toán nghiệp vụ: loại bỏ trích trước chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định

Thông tư 99 yêu cầu dừng việc trích trước chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định (TK 352). Thay vào đó, chi phí phát sinh sẽ được ghi nhận trực tiếp hoặc vốn hóa nếu đủ điều kiện tại thời điểm phát sinh, phù hợp với nguyên tắc ghi nhận theo IFRS.

►5. Quản trị nội bộ: bắt buộc xây dựng quy chế kiểm soát

Thông tư 99 chuyển vai trò của kế toán từ “hướng dẫn kỹ thuật” sang “công cụ quản trị nội bộ”. Doanh nghiệp bắt buộc phải xây dựng Quy chế quản trị và kiểm soát nội bộ (KSNB), quy định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng bộ phận, cá nhân trong xử lý giao dịch kinh tế – tài chính.

►6. Kế toán tại đơn vị trực thuộc: hợp nhất bắt buộc

Doanh nghiệp có đơn vị trực thuộc phải hợp nhất số liệu tài chính, loại trừ giao dịch nội bộ. Không bắt buộc lập báo cáo tài chính riêng cho từng đơn vị, trừ khi có quy định chuyên ngành.

►7. Chứng từ và sổ kế toán: doanh nghiệp được tự thiết kế

Doanh nghiệp được tự xây dựng hoặc điều chỉnh biểu mẫu chứng từ và sổ kế toán, miễn đảm bảo tính trung thực, minh bạch và dễ kiểm tra. Khi thay đổi mẫu biểu, phải ban hành Quy chế hạch toán kế toán nội bộ làm cơ sở pháp lý.

IV. Hệ thống phụ lục kèm theo: tinh gọn và đồng bộ

Thông tư 99 ban hành 4 phụ lục chính:

V. Khuyến nghị cho doanh nghiệp

Để kịp thích ứng từ năm tài chính 2026, doanh nghiệp cần:

• Rà soát và ban hành Quy chế kế toán, KSNB nội bộ.
• Cập nhật phần mềm kế toán, hệ thống tài khoản theo Phụ lục II.
• Đào tạo nhân sự kế toán về các quy định mới, đặc biệt là xử lý tỷ giá và chuyển đổi tiền tệ.
• Kiểm tra lại quy trình hợp nhất báo cáo đối với chi nhánh, đơn vị phụ thuộc.